Rezerwat przyrody 'Las Zwierzyniecki' (BIAŁYSTOK)

Las Zwierzyniecki jest pozostało­ścią XVIII-wiecznych ogrodów Jana Klemensa Branickiego. Zajmowały one obszar, obecnie częściowo za­budowany, położony w południowo-zachodniej części Białegostoku. Przypałacowy ogród przechodził w dwa zwierzyńce. Zwierzyniec danieli to obecnie Planty. Drugi ze zwierzyńców, jeleni, położony był pomiędzy dzisiejszymi ulicami Aka­demicką, Legionową i Świętojańską. Jeszcze w XIX wieku został on za­budowany. Zniszczeniu uległa część z wytyczonymi szpalerami i osiami widokowymi. Zachowała się jedynie część zwana w XVIII wieku Lasem Wielkiego Zwierzyńca Jeleniego. Obydwa Zwierzyńce i dawna rezydencja Branickich podupadały na znaczeniu od początków XIX wieku. Brak pielęgnacji doprowadził do niekontrolowanego rozrastania się zieleni, a opuszczone budynki uległy zniszczeniu. W 1839 władze Obwodu Białostockiego cały ten teren przekazały miastu Decyzja ta doprowadziła bezpośrednio do zniszczenia zwierzyńców. Przez cały wiek XIX ich obszar był sukcesywnie pomniejszany. Las zarastał i w niczym już nie przypominał XVIII-wiecznej świetności. Sytuacja zmieniła się częściowo w 1907 roku. Wówczas to w głębi Zwierzyńca, w tym miejscu znajdu­je się obecnie Dom Małego Dziecka im. dr Ireny Białówny, powstał letni kurort „Rozkosz". Składał się on z 16 drewnianych obiektów utrzymanych w modnej stylistyce „szwajcarskiej". Budynki zdobione były misternie wycinanymi ornamentami. W największym z nich mieścił się teatr z salą o powierzchni 800 metrów. Obok niego usytuowano amfiteatr. Goście mogli korzystać z licznych bufetów, altanek i pawilonów. Dbając o higienę, wzniesiono nawet ubikację. W lecie do „Rozkoszy" kursował tramwaj konny. Było to ulubione miejsce mieszkańców miasta, którzy złaknieni byli wypoczynku, rozrywki i zabawy. Chętnie zaglądali tu przybywający do Białegostoku „za interesami", poszu­kujący przygód kupcy i przemysłow­cy. Po 1919 roku, opuszczone w la­tach wojny obiekty zaczęły popadać w ruinę. W 1925 roku „Rozkosz" została wyremontowana. Zapełniła się ona ponownie spragnionymi ka­nikuły białostoczanami. Szczególnie popularna była wśród miejscowych Żydów. W 1930 roku władze Białe­gostoku podjęły decyzję o likwidacji „kurortu". W jego miejscu powstała Publiczna Szkoła Powszechna na Po­wietrzu.

W1937 roku rozebrano nie nada­jący się do użytku budynek teatru. W 1941 roku budynki szkoły zaję­li niemieccy lotnicy. W 1944 roku zostały spalone. Po dawnej „Rozko­szy" i Szkole na Powietrzu pozosta­ły nieliczne, trudne do odczytania ślady, między innymi fragmenty ogrodu, łąki, na której odbywały się zajęcia szkolne i stare fundamenty budynków.

Tekst pochodzi z książki "Białystok. Przewodnik historyczny", której autorem jest Andrzej Lechowski, dyrektor Muzeum Podlaskiego.