Góra zamkowa (DROHICZYN)

Kto zajechał do Drohiczyna z pewnością był na Górze Zamkowej (jeśli nie, to powinien), co jest obowiązkowym punktem zwiedzania tego miasta. A widok stąd jest wyjątkowy. Olbrzymie zakole Bugu podpływające pod skarpę widoczne z tego poziomu pozostawia niezapomniane wrażenie. Niestety leniwie płynąca rzeka przez wieki podmywała podnóże niszcząc częściowo grodzisko. To tu prawdopodobnie zaczyna się historia tego bogatego w historię miasta. 

 Drohicki gród obronny po raz pierwszy wymieniają źródła XI-wieczne, później w miejscu grodziska stanął zamek, który zachował się prawdopodobnie do czasów „potopu”. Góra Zamkowa i najbliższe okolice Drohiczyna znane są z wielu cennych znalezisk archeologicznych (dirhemy arabskie zVIII – IX w.). Nieliczne znaleziska obejrzeć można w zbiorach Muzeum Regionalnego w Drohiczynie.

Stojąc w tak pięknym miejscu wypada nakreślić ciekawą historię miasta Drohiczyn, które  tu miało swój początek .

• Drohiczyn od VII w do 1520roku.

Pierw­sze ślady osadnictwa w okolicy, w postaci kurhanów, pochodzą z VIl-XI wieku. W wieku X-XI dotarto tu osad­nictwo ruskie z Wołynia oraz nieco później osadnictwo mazowieckie. Okolice dzisiejszego Drohiczyna, po obydwu stronach rzeki stały się tere­nem, gdzie te dwa żywioły osadnicze spotkały się ze sobą. W XI wieku tere­ny nadbużańskie opanował książę Ja­rosław Mądry. Jemu właśnie przypi­suje się założenie na wysokim, stro­mym brzegu Bugu grodu, o którym pierwsze informacje pojawiają się w latopisach ruskich w 1038 roku, a następnie w 1061 i 1148 roku. Na­zwę grodu i późniejszego miasta wy­wodzą językoznawcy od imienia Drogit lub Drohicz. Drohiczyn wraz z Brze­ściem i z powstałym później grodem w Mielniku stanowił dobrą osłonę przed częstymi najazdami Jaćwingów. Położenie na pograniczu wpływów polskich, mazowieckich, ruskich i li­tewskich sprawiło, że często zmieniała się przynależność państwowa grodu. W 1237 roku po opanowaniu Drohi­czyna książę Konrad Mazowiecki sprowadził tu zakon rycerski braci do­brzyńskich. Mieli oni do spełnienia wobec Jaćwingów taką samą rolę, jak wobec Prusów Krzyżacy. Bracia do­brzyńscy przebywali tu bardzo krótko. Według niektórych źródeł, zostali wy­pędzeni z Drohiczyna przez księcia Daniela Romanowicza już w 1238 roku. Inne źródła mówią, że wszyscy oni zginęli w czasie wielkiego najaz­du Tatarów w 1241 roku, kiedy gród został niemal doszczętnie zniszczony. Zniszczeń dopełnił jeszcze najazd w tym samym roku Jaćwingów. Zagro­żenie ze strony tego plemienia było tak wielkie, że rywalizujący o te zie­mie książęta ruscy, mazowieccy i pol­scy zawarli porozumienie o odbyciu wspólnych wypraw przeciwko Jaćwingom. Książęta Ziemowit, Bolesław Wstydliwy oraz Wasylko z Danielem odbyli wspólnie trzy wyprawy w 1248, 1253 i 1254 roku. Główną bazą wy­padową tych wypraw był Drohiczyn ponownie zajęty przez książąt ruskich.

W tym czasie władający Drohiczy­nem książę Daniel Romanowicz wy­brał gród na miejsce swojej koronacji na króla Rusi. Do książęcej siedziby przybył papieski legat Opizon, który dokonał koronacji Daniela na pierw­szego i jedynego w dziejach króla Rusi. Wkrótce jednak Daniel zerwał stosunki z Rzymem, a Drohiczyn zo­stał opanowany przez Litwinów. W ich władaniu pozostał aż do Unii Lu­belskiej.

Po opanowaniu przez Litwinów Drohiczyn został podarowany przez Jagiełłę księciu Witoldowi. Gród stał się ulubioną jego siedzibą. Miejsco­we przekazy mówią, że Witold tak pokochał Drohiczyn, że przed śmier­cią kazał go spalić, aby ten nie dostał się nikomu innemu. W tamtych cza­sach Drohiczyn był jednym z najwięk­szych i najważniejszych grodów Wiel­kiego Księstwa Litewskiego. W 1498 roku książę Aleksander Jagiellończyk nadał mu prawo miejskie magdebur­skie. Miejscowa ludność polska i ruska oraz coraz licz­niej osiedlający się w nowym mieście Litwini uzyskali jednakowe prawa.

• Drohiczyn od 1520 do 1939roku.

W 1520 roku Drohiczyn stał się stolicą nowo utwo­rzonego województwa podlaskiego. Jako ośrodek władzy i administracji oraz ośrodek handlowy na skrzyżowa­niu ważnych szlaków handlowych w XVI wieku miasto szybko rozwijało się. Istniały tu wtedy komora celna, most i port rzeczny dla spławianych stąd produktów rolnych. W okolicy działa­ły liczne młyny. Od króla Zygmunta Augusta i Stefana Batorego miasto uzyskało kolejne przywileje. Ten okres był również czasem początków świet­ności drohickiego szkolnictwa. Pod koniec XVI wieku rozpoczęła działal­ność szkółka franciszkanów.

Okres świetności zakończył potop szwedzki. W 1656 roku miasto zosta­ło złupione przez sprzymierzonych z Polską Tatarów. Był to wyraz ich nie­zadowolenia z podziału łupów po bi­twie pod Prostkami. W następnym roku miasto najechały oddziały Rako­czego. Zniszczyły one kościoły, cer­kwie, klasztory i zamek oraz wymor­dowały w okrutny sposób wielu mieszkańców.

Po wojnie Sejm zwolnił Drohiczyn na kilka lat z podatków, jednak nie przyniosło to spodziewanych skut­ków. W1667 roku sprowadzono do miasta jezuitów, którzy otworzyli tu Collegium Nobilium. W początkach XVIII wieku przeszły tędy liczne woj­ska. Zniszczyły one zasiewy i pobrały od miasta kontrybucje oraz przywlekły epidemię dżumy. W 1714 roku miasto przeżyło klęskę głodu.

W XVIII wieku odnowiono drohiczyńskie kościoły, cerkwie i klasztory, dając im zachowany do dziś wystrój. W 1747 roku Collegium Nobilium umieszczono w nowym gmachu. Szkoła słynęła na całym Podlasiu z wysokiego poziomu nauczania. Po kasacie zakonu jezuitów prowadzenie Collegium przekazano pijarom. Szko­ła pozostawała pod opieką Komisji Edukacji Narodowej.

Po trzecim rozbiorze Polski w 1795 roku Drohiczyn został podzielo­ny granicą na dwie części. Drohiczyn Łącki na prawym brzegu Bugu znalazł się w zaborze pruskim, a Drohiczyn Ruski - w zaborze austriackim. Po traktacie tylżyckim prawobrzeżna część miasta znalazła się w granicach Cesarstwa Rosyjskiego, a lewobrzeż­na - w Księstwie Warszawskim, a po 1815 roku w Królestwie Polskim.

Władze carskie uczyniły z Drohiczy­na siedzibę władz powiatu, który w niedługim czasie uległ likwidacji. W 1832 roku zlikwidowano drohiczyńskie szkoły. Miasto stało się mało zna­czącym, prowincjonalnym ośrodkiem pozbawionym większych perspektyw rozwoju. W drugiej połowie XIX wie­ku było to typowo rolnicze miastecz­ko pełniące funkcje lokalnego ośrod­ka handlu i rzemiosła. Działał jeszcze port rzeczny i przystań flisacka. Ko­ścioły i klasztory stały opuszczone i zdewastowane. Zniszczenia dopeł­niła jeszcze pierwsza wojna światowa. W czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku tędy przeprawiały się oddziały Legionów, wchodzące w skład armii generała Rydza-Śmigłego.

W okresie międzywojennym przy­stąpiono do odbudowy zabytków. Uruchomiono gimnazjum im. J. l. Kra­szewskiego, które umieszczono w gmachu dawnego klasztoru francisz­kanów. W 1937 roku przekształcono go w liceum humanistyczne. W zabu­dowaniach klasztoru jezuitów i pija­rów otworzono w tym czasie drugą szkołę średnią - Gimnazjum Biskupie.

• Drohiczyn po 1939roku

We wrześniu 1939 roku, na mocy porozumienia pomiędzy ZSRR i hitlerowskimi Niemcami miasteczko zaję­te zostało przez oddziały Armii Czer­wonej i włączone do Republiki Biało­ruskiej. Ze względu na przepisy bez­pieczeństwa obowiązujące w strefie nadgranicznej część miasteczka (pas o szerokości 800 m) została zburzo­na, a mieszkańcy wysiedleni. Wzdłuż granicy rozpoczęto budowę betono­wych umocnień. Sowieccy żołnierze dokonali rabunku i dewastacji opusz­czonych świątyń. Drewniane elemen­ty spalono, a do figur i obrazów strze­lano. Nowa władza wprowadziła ter­ror jako metodę działania. Rozpoczę­ły się aresztowania i wywózki do łagrów. Po wkroczeniu w 1941 roku Niemców sytuacja niewiele się zmie­niła. Polaków deportowano na robo­ty do Niemiec, a ludność żydowską wywieziono do obozu w Treblince, gdzie została wymordowana. Działa­nia wojenne w 1944 roku dokonały kolejnych zniszczeń w miasteczku. Dwa tygodnie po wycofaniu się Niem­ców ponownie zjawili się tu żołnierze sowieccy. Działal­ność rozpoczęły UB i NKWD, które repre­sjonowały żołnierzy podziemia. Wywózki do łagrów spowodo­wały, że wielu daw­nych partyzantów zaczęło ukrywać się i wracać do poakowskich oddziałów. Drohiczyn do począt­ku lat pięćdziesią­tych XX wieku uwa­żany był za za naj­większe „ognisko re­akcji" na Białostocczyźnie.

Obecnie Drohi­czyn pełni funkcje lo­kalnego ośrodka usługowo-handlowego oraz jest sie­dzibą władz gminy. Jest to również ważny ośrodek admi­nistracji kościelnej. Po 1945 roku prze­niesiono tu siedzibę diecezji pińskiej. W 1991 roku została proklamowana przez papieża Jana Pawła II samodziel­na diecezja drohiczyńska. Przetrwały tradycje drohiczyńskiego szkolnictwa, które obecnie kontynuują: wyższe se­minarium duchowne i liceum ogólno­kształcące. W 1964 roku założono działające aktywnie Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Drohickiej. Ważnym wydarzeniem w dziejach miasta była wizyta papieża Jana Pawła II w dniu 10 czerwca 1999 roku. Papież odpra­wił na drohiczyńskich błoniach mszę ekumeniczną. W miejscu tym znajdu­je się dziś usypany wysoki kopiec.

Opis historii Drohiczyna pochodzi z opracowania Marka Nasiadka zamieszczonego w przewodniku "Podlaski przełom Bugu"

---

Góra zamkowa była również plenerem w wielu znanych filmach. Andrzej Wajda kręcił tutaj m.in. "Kronikę wypadków miłosnych" oraz "Panny z Wilka". Trochę jest w tym również zasługi Daniela Olbrychskiego, który urodził się i wychował w Drohiczynie, a pierwsze kroki artystyczne stawiał na deskach tutejszego teatru amatorskiego. Po latach, już jako uznany artysta powrócił do rodzinnej miejscowości, gdzie na nadbużańskiej skarpie postawił dom.