Przeglądaj mapę
logoutZaloguj/Zarejestruj

Lapidarium cmentarza ewangelicko- augsburskiego (BIAŁYSTOK)

Lapidarium cmentarza ewangelicko- augsburskiego

Cmentarz ewangelicko – augsburski założony został około 1890 r. Był to drugi cmentarz  gdzie chowano osoby tego wyznania. Pierwszy mieścił się niemal w centrum Białegostoku- na Rynku Siennym (prace archeologiczne przeprowadzone w 2010roku niezbicie to potwierdziły). Ograniczona wielkość tego cmentarza wymusiła znalezienie nowej lokalizacji, którą był teren poza granicami ówczesnego miasta (obecny zbieg ulic Wasilkowskiej i 27 Lipca). Zajmowała ona wówczas obszar ponad 5 hektarów i był miejscem spoczynku przedstawicieli znanych rodów fabrykanckich.

Historia niemieckich osadników w Białymstoku

Historia pierwszych mieszkańców Białegostoku  pochodzenia niemieckiego sięga czasów Jana Klemensa Branickiego, który sprowadził rzemieślników z Niemiec, głównie Saksonii. Osiedlili się oni wokół dzisiejszej ulicy Warszawskiej tworząc dzielnicę Kleindorf. Jedynym obecnym śladem po tych przybyszach jest kościół św. Wojciecha, który wówczas jako protestancki kościół p.w. św. Jan Chrzciciela skupiał tamtejszych ewangelików.

Na szerszą skalę luteranie pojawili się tu w latach 1795-1807, kiedy to stolica regionu po III zaborze była siedzibą departamentu w tzw. Prusach Nowowschodnich. Wtedy osiedliła się tu kadra urzędnicza i administracja. Prawdziwy rozwój przeżywała razem z całym miastem po wprowadzeniu w 1831 r. granicy celnej między Rosją a Królestwem Polskim, kiedy do — Manchesteru Północy — przybywało wielu fabrykantów oraz robotników i rzemieślników z Niemiec i centralnej Polski, gdzie skupiska ewangelików istniały już od czasów Reformacji. Szczyt liczebności tutejszej społeczności luterańskiej przypadł na II połowę XIX w, kiedy to parafia skupiała ponad 5 tys. wiernych, a w mieście działało kilkadziesiąt fabryk włókienniczych założonych przez niemieckich przemysłowców. Już na pocz. XX w. ich mocną pozycję w gospodarce zaczęli przejmować Żydzi. Po wybuchu I wojny światowej maszyny z tych zakładów były wywożone w głąb Rosji, a pracownicy ewakuowani w tym kierunku. Spowodowało to radykalne zmniejszenie się liczby protestantów w Białymstoku. W okresie międzywojennym  liczyła w Białymstoku około 1,5 tys. Wiernych. Kres tej społeczności położył okres II wojny światowej, kiedy to zdecydowana większość białostockich ewangelików wyjechała do Niemiec. Wówczas też parafia ewangelicko-augsburska została zlikwidowana. Bezpośrednio po wojnie z tej wspólnoty pozostało zaledwie około 150 osób.

Lapidarium cmentarza ewangelicko- augsburskiego

Wraz ze zniknięciem protestantów z Białegostoku, cmentarz popadał w zapomnienie, powstające w latach 70- tych na Wygodzie osiedle zajmowało uświęcony niegdyś teren. Po pewnym czasie  cmentarz był w tak tragicznym stanie że mało kto wiedział o jego istnieniu. W 1989 roku zapadła decyzja o jego likwidacji, wstrzymana po protestach okolicznych mieszkańców i głównego konserwatora zabytków. W latach 1994-1996 na części pozostałego cmentarza utworzono Lapidarium cmentarza ewangelicko- augsburskiego, dzięki czemu teraz możemy na nowo odkryć resztki  ciekawych nagrobków znanych niemieckich fabrykantów.

Zdjęcia

Lapidarium cmentarza ewangelicko- augsburskiego
Lapidarium cmentarza ewangelicko- augsburskiego©fot. Grzegorz Kossakowski
Lapidarium cmentarza ewangelicko- augsburskiego
Lapidarium cmentarza ewangelicko- augsburskiego©fot. Grzegorz Kossakowski
Lapidarium cmentarza ewangelicko- augsburskiego
Lapidarium cmentarza ewangelicko- augsburskiego©fot. Grzegorz Kossakowski
Lapidarium cmentarza ewangelicko- augsburskiego
Lapidarium cmentarza ewangelicko- augsburskiego©fot. Grzegorz Kossakowski
Lapidarium cmentarza ewangelicko- augsburskiego
Lapidarium cmentarza ewangelicko- augsburskiego©fot. Grzegorz Kossakowski
Lapidarium cmentarza ewangelicko- augsburskiego
Kwatera żołnierzy niemieckich poległych w czasie II wojny światowej.©fot. Grzegorz Kossakowski
Lapidarium cmentarza ewangelicko- augsburskiego
Na cmentarzu spoczęły doczesne szczątki znanych fabrykanckich rodów niemieckich.©fot. Grzegorz Kossakowski
Lapidarium cmentarza ewangelicko- augsburskiego
Ten fragment pomnika stojący niegdyś na grobie dwumiesięcznego dziecka jest przykładem niezłych zdolności artystycznych jego twórcy. ©fot. Grzegorz Kossakowski