Przeglądaj mapę
logoutZaloguj/Zarejestruj


Dawny Białystok… -> Okupowany Białystok w latach 1942-1944. Zdjęcia ze zbiorów Jana Murawiejskiego. - Zburzone dzielnice żydowskie - Chanajki i Schulhof oraz inne.

Ruiny domów, spalone fragmenty drewnianych elementów, sterczące samotne kominy i poskręcane stalowe fragmenty kopuły Wielkiej Synagogi- takie zdjęcia można zobaczyć na różnych stronach internetowych. Większość z nich wykonali sami Niemcy stając dumnie przed obiektywem aparatu na tle ruin.

Cofając się w czasie możemy dowiedzieć się że dzielnica Chanajki, które obejmowało ulice  Sosnową, Odeską, Kijowską, Sjońską, Mińską, Palestyńską, Młynową i Rynek Sienny powstała w XVIII- XIX wieku. Osiedle wyróżniało się drewnianym budownictwem parterowym i fabryką gwoździ. W materiałach historycznych opisywana jako przedwojenna dzielnica biedy.

Druga zburzona dzielnica – Schulhof była najstarszą żydowską dzielnicą. Tu stała Wielka Synagoga, zbudowana w latach 1909-1913. Wzniesiona na rzucie kwadratu w stylu neogotyckim i neobizantyjskim zasługiwała na miano Wielkiej  ze względu na swoje wymiary  . Długość jednego jej boku przekraczała 20 m a wysokość 10m. Dach przykrywała masywna kopuła z iglicą o średnicy około 10metrów.

Dzień 27 czerwca 1941 roku gdy wojska niemieckie zajęły Białystok był początkiem końca tych dzielnic wraz z większością mieszkających tam Żydów. W pierwszym dniu okupacji bataliony policyjne 309 i 316 otoczyły dzielnicę żydowską. Do Wielkiej Synagogi Niemcy zapędzili co najmniej 700 osób (niektórzy historycy przyjmują, iż 1500) i podpalili świątynię. Ogółem tego dnia zginęło 2 tys. Żydów. 3 lipca na Pietraszach funkcjonariusze Einsetzkommando 8 rozstrzelali około 200-300 Żydów, 12 lipca życie straciło tam 2600 wyznawców mojżeszowych ujętych w łapankach, w dniu następnym 300 osób.

Później teren sukcesywnie sprzątano, chcąc całkowicie zatrzeć żydowskie ślady. Na pamiątkę zagłady narodu żydowskiego ustawiono pomnik – wypaloną ogniem kopułę synagogi.