Nowoberezowo, gmina Hajnówka

Tereny, na których dziś położone jest Nowoberezowo zamieszkiwała ludność ruska, która od XVI w. należała do parafii w Starym Berezowie i modliła się w tamtejszej cerkwi. W opowieściach przekazywanych z pokolenia na pokolenia wspomina się, że wieś w XVII w. została spalona, a część jej mieszkańców przeniosła się na nowe miejsce, które nazwano Nowoberezowem. W 1618 r. zbudowano tutaj pierwszą cerkiew – św. Jana Teologa. Była ona usytuowana w miejscu, gdzie dziś wznosi się cerkiew parafialna (świadczy o tym fakt, że podczas budowy tejże w 1873 r. natrafiono na liczne szczątki ludzkie, co dowodzi, że pierwsza świątynia była otoczona cmentarzem). Cerkiew i parafia otrzymała też ziemię – „gruntów włók dwie zupełnych”.

W 1771 r. zbudowano we wsi kolejną cerkiew, której fundatorką była Izabela Branicka – starościna bielska. Usytuowana była za tzw. „sołtysiej włóce” – gruncie należącym do parafii. Ta świątynia św. Jana Teologa, dziś jest nazywana „drewnianą”. Niegdyś mieściła się obok niej także drewniana dzwonnica, a w niej dwa dzwony z 1667 oraz 1690 r.. Do XIX w. w cerkiewnym archiwum zachowały się przywileje nadane świątyni przez królową Konstancję oraz króla Augusta III, oba pochodzące z 1617 roku.

Z tamtych czasów pochodzą malowidła, wykonane na deskach (poddano je pracom konserwatorskim w 1995 r.), które dziś stanowią część wystroju cerkwi drewnianej – przedstawiają Ostatnią Wieczerzę oraz Wniebowstąpienie Pańskie.

 W latach 40. XIX w. przy cerkwi św. Jana Teologa zbudowano przytułek dla starców. Pod koniec wieku nad prrzedsionkiem, dobudowano dzwonnicę, a teren cerkiewny ogrodzono. W późniejszych latach dokonywano kolejnych remontów.

Istnieje możliwość zwiedzenia cerkwi, zarówno grupowo jak i pojedynczo - więcej informacji pod numerem: 85 686 44 85 i adresem e-mail: parafia.prawoslawna.n.berezowo@gmail.com

Zabytek - nr rej.: 9 z 3.11.1951