Data utworzenia informacji : 16-02-2010 23:26:04
Autor modyfikacji : Grzegorz Kossakowski
Data modyfikacji informacji : 31-10-2010 21:16:54
Pałac archimandrytów wzniesiony został na skarpie nad Supraślą w latach 1635-1655 w stylu renesansowym i rozbudowany ok. pół. XVIII w.
Trójkondygnacyjny korpus główny pałacu ma w części środkowej wydatne ryzality od ogrodu, między którymi znajduje się loggia. Po obu stronach przylegają do niego dwukondygnacyjne skrzydła boczne, różnej długości. Kaplica znajdująca się na wprost wejścia głównego obejmuje wszystkie kondygnacje na całą wysokość budynku. Przed zniszczeniem na sklepieniu znajdowała się polichromia ze sceną Adoracji Trójcy Św. oraz ołtarz rokokowy z obrazem Ukrzyżowania. Obecny wystrój obejmuje zrekonstruowaną kopułę z pustym plafonem, z bogatą dekoracją stiukową ornamentalno– figuralną. Ściany są podzielone gzymsami poprzez wszystkie kondygnacje. W kaplicy znajdują się też grupy aniołów, postacie alegoryczne, dekoracje.
Oprócz podstawowych pomieszczeń potrzebnych do funkcjonowania zakonu mieściła się tam słynna biblioteka i drukarnia.
Prasa drukarska pojawiła się w Supraślu ok. 1693 r. dzięki staraniom metropolity kijowskiego Cypriana Zochowskiego. Za pierwszy druk supraski uchodzi mszał unicki (litourgion, służebnik), tłoczony czcionką cyrylicką w Wilnie i uzupełniony w Supraślu, stąd na jego karcie tytułowej widnieje adres wydawniczy: Wilno 1692, a w kolofonie (informacja wydawnicza dotycząca książki leżąca na czwartej stronie): Supraśl 1695. Ten okazały druk (328 kart in folio) ozdobiono miedziorytową kartą tytułową oraz wykonanym w tejże technice portretem Karola Stanisława Radziwiłła. Z datą 1696 ukazała się pierwsza w całości drukowana w Supraślu książka, a mianowicie licząca 30 kart formatu quarto opowieść hagiograficzna o życiu św. Onufrego. Tłocznia bazyliańska była głównym ośrodkiem wydawniczym unickiej metropolii kijowskiej aż do lat 70-dziesiatych XVIII w. Obsługiwała także inne zakony oraz szlachtę pogranicza Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego. W latach 80-dziesiatych XVIII w. zasłynęła także publikacjami sowieckimi, nie związanymi bezpośrednio z celami Kościoła, a propagującymi zdobycze myśli oświeceniowej. Według obecnego stanu badań wydano tu ok. 500 pozycji, z tego ponad 10% w języku łacińskim, ponad 66% po polsku, 23% czcionką cyrylicką. Tłocznia supraska dwukrotnie uzyskiwała przywilej królewski: od Augusta II Sasa w 1710 r., aprobowany w Rzymie w 1713 r. oraz w 1790 r. od Stanisława Augusta. Drukarnia pozostawała pod zwierzchnią opieką kolejnych opatów (archimandrytów), jednak zatrudniała przeważnie sowieckich pracowników. Zakonna oficyna stosowała nowoczesne formy reklamy umieszczając anonse o nowościach w czasopismach wileńskich i warszawskich oraz wydając katalogi księgarskie. Tłoczono także nielegalne przedruki tzw. wydania korsarskie z fałszowanymi oznaczeniami miejsca.
Przy klasztorze supraskim od 1711r. działała papiernia, choć ze względu na niewystarczającą produkcję sprowadzano papier także z innych miejscowości. Papier supraski w I połowie XVIII w. znaczony był filigranem z herbem Dąbrowa.
Z 1764 r. pochodzi wiadomość o działającej tu giserni (specjalistycznego warsztatu odlewniczego) i pracującej na potrzeby drukarni introligatorni.
Zmierzch Rzeczypospolitej towarzyszył zmierzchowi tłoczni supraskiej, w 1804 r. sprzedano warsztat typograficzny drukarzowi z Białegostoku Johannowi Appelbaumowi. Spory finansowe ciągnęły się kilka lat i ostatecznie przeszedł w posiadanie kolejnego drukarza z Białegostoku - Żyda Aarona.
W dziejach kultury słowiańskiej dużą rolę odegrała bogata biblioteka klasztorna wyposażona w cenne zabytki rękopiśmienne ze słynnym Kodeksem Supraskim z XI w. (Mineja Czetia). Jest to jeden z najwspanialszych zabytków piśmiennictwa cyrylickiego w języku słowiańskim. Znajdowały się tam także cenne druki cyrylickie, a także publikacje polskie, łacińskie, francuskie, niemieckie, czeskie. W połowie XVI wieku biblioteka zakonna miała ponad 200 woluminów, a w 1836r. liczyła juz 1862 woluminy.
Po spaleniu w 1944 został odbudowany w latach 1959-1972
Pałac archimandrytów, 1635-55, poł. XVIII, 1959-72 wpisany jest do rejestru zabytków pod nr.: 27 (33) z 16.02.1953